انعطاف پذیری یکی از مهارت های تفکر است که به توانایی افراد برای انطباق با موقعیت های جدید، بکارگیری و تغییر استراتژی ها، مشاهده ی انواع چالش ها و راهکارها اشاره دارد. برای مثال: هنگامی که شما از فردی آزمونی می گیرید که شامل دو نوع سوال (تستی و تشریحی) می باشد، فردی که از انعطاف پذیری خوبی برخوردار است به راحتی می تواند به این دو نوع سوال جواب دهد.در حالی که یک فرد با انعطاف پذیری رشد نیافته قادر به مطالعه ی امتحان به این شکل نیست( عادت کرده است یا تستی بخواند یا تشریحی). به همین دلیل،ممکن است نتواند توانایی واقعی خود را به دلیل عدم انعطاف پذیری، نشان دهد.

انعطاف پذیری نه تنها مهارت مهمی برای موفقیت تحصیلی به حساب می آید، برای یک زندگی سالم خانوادگی و اجتماعی نیز بسیار حیاتی می باشد. برای اینکه، ظرفیت تعبیه کردن، تغییر روش ها و دیدگاه ها،انطباق با موقعیت ها و شرایط جدید،را در بر می گیرد. انعطاف پذیری اغلب در تعاملات اجتماعی و عضویت در انجمن ها و مراکز کاربرد دارد.

انعطاف پذیری و مهارت های تحصیلی

انعطاف پذیری یک مهارت مهم در زمان مواجهه با اطلاعات جدید می باشد. به ویژه این موضوع که یادگیری مسائل پیچیده ممکن  است با  اشتباهاتی همراه باشد. انعطاف پذیری همچنین در پروژه های بلند مدت، از قبیل تکالیف و برای بازنگری و ویرایش آن، نقش بسیار مهمی دارد.

انعطاف پذیری و عملکرد های اجرایی

انعطاف پذیری به عنوان یکی از عملکردهای اجرایی، اغلب به مهارت شناختی اشاره دارد که اجازه ی یادگیری از اشتباهات و تغییر رویکردها در روند انجام یک کار را فراهم می کند.انعطاف پذیری برای مقابله با موقعیت های جدید و تنظیم انتظارات بر اساس تغییرات  و شرایط جدید مفید می باشد. انعطاف پذیری در افراد ، اغلب به توانایی برای مقابله با احساس نا امیدی یا تغییر موقعیت ها اشاره دارد. مهارت انعطاف پذیری، از فرایند حل مسئله پشتیبانی می کند. و اغلب ترکیبی از مهارت های برنامه ریزی و مدیریت زمان برای رسیدن به اهداف می باشد. ارزیابی انعطاف پذیری از عملکردهای اجرایی در افراد، شامل تعیین چگونگی انطباق خوب با موقعیت های جدید، شرایط جدید،انتقال از حالتی به حالت  دیگر و برخورد با موانع صورت می پذیرد.

ویژگیهای اشخاص انعطاف پذیر

اشخاص انعطاف پذیر هم درباره جهان درونی و هم درباره جهان بیرونی کنجکاو هستند و زندگی آن‌ها از نظر تجربه پرمایه است، چون تجارب تازه را می‌پسندد و می‌خواهند آن‌ها را لمس کنند. آن‌ها گاه خود بدنبال تجارب می‌روند و تلاش میکنند انواع متفاوتی از تجربه را داشته باشند.آن‌ها تجربه میکند پذیرش عقاید جدید و ارزش غیر متعارف بوده و برای شنیدن و گوش کردن و بررسی عقاید جدید و اندیشه‌های نو رغبت نشان میدهند. همچنین آنها چسبندگی پایین‌تر به عقاید خود، یا به عقاید قدیمی نشان میدهند.البته این مسئله بدان معنا نیست که آن‌ها همواره در صدد پذیرش عقاید جدید هستند.آن‌ها گرایش دارند این ایده‌های تازه را بشنوند، بررسی کنند و مورد عنایت قرار دهند، هر چند آن‌ها را بپذیرند یا نپذیرند.از دیگر ویژگیهای افراد انعطاف پذیر می توان به  هوشیاری عاطفی و روانی /  صبر و شکیبایی / کنترل درونی / خوش‌بینی / حمایت وشوخ‌طبعی اشاره کرد.

ویژگیهای اشخاص انعطاف ناپذیر

اشخاص انعطاف ناپذیر اشخاص بسته‌تری هستند. تجارب جدید چندان برای آن‌ها جذاب نیست و حس آسایش و راحتی بیشتری با تجارب قدیمی خود دارند. آن‌ها گرایش دارند رفتار متعارف‌تری داشته باشند و دیدگاه خود را حفظ نمایند. افزون بر این در مواجه با تجارب تازه‌های آشناتر را ترجیح میدهند. بطوری که در برگزیدن یک موضوع، موضوعی را که آشنایی بیشتری با آن حس میکنند، بدون در نظر داشتن دیگر عوامل با درصد بالایی گزینش و انتخاب کنند. طی زندگی روزانه احتمال دارد رفت و آمد از یک گذرگاه را که به آن عادت کرده‌اند ترجیح دهند و بسختی حاضر به تغییر گذرگاه خود شوند. با این که این اشخاص حیطه محدودتری را برای فعالیت گزینش و انتخاب میکنند، ولی ثبات بیشتری در علاقه به حیطه فعالیت خود نشان میدهند.

انعطاف و نرمش پذیری یا انعطاف ناپذیری، کدامیک؟

از دید روانشناسان اشخاص انعطاف پذیر، اشخاص سالمتر و رشد یافته‌تری هستند.

آن‌ها در زمینه تغییرات اجباری بازتاب مناسبتری دارند و راحتتر آنهارا تحمل میکنند به عنوان نمونه زندگی یک فرد انعطاف پذیر در یک زمینه فرهنگی متفاوت از فرهنگ خود آسانتر و قابل تحملتر خواهد بود تا یک فرد انعطاف ناپذیر که بسختی می‌تواند این شرایط را تحمل کند. چنین تفاوتهایی را بین دانشجویان ساکن در خوابگاه براحتی می‌توان مشاهده نمود. اینکه تطابق با شرایط جدید برای همه انسان‌های با کلی سختی همگام است، ولی اشخاص انعطاف ناپذیر ناراحتیهای بیشتری نشان میدهند. در هر صورت و علی رغم این مسائل ارزش انعطاف و نرمش پذیری یا انعطاف ناپذیری بستگی به اقتضای شرایط و موقعیتها دارد.

چگونه انعطاف پذیر شویم

هیچکس نیست که در زندگی اش با هیچ مانع و مشکلی روبه رو نشده باشد بیشتر آدم‌ها در این وضعیت حس میکنند که انگار زندگی شان به بن بست رسیده ولی این مبحث در زندگی همه ما یک موضوع قابل پیش‌بینی و انتظار است و درست در همین لحظه‌هاست که تفاوت بین آدم‌ها معلوم میشود.بعضی‌ها مانند یک کش که حسابی کشیده شده باشد سریعا به زندگی معمولی برمی‌گردند و برخی دیگر بطور کامل خود را می‌بازند و گرفتار مشکلات حاشیه‌ای می‌شوند.

فکر میکنید قابلیت بازگشت به حالت طبیعی در چه اشخاصی وجود دارد افرادی که قادرند پس از رویارویی با مشکل و مانع مجدد با سرعت زیاد به حالت طبیعی برگشته و به راه‌حل‌هایی دیگر دست بیابند. بنوعی از دید فکری و روحی انعطاف‌پذیری خوبی دارند و در وضعیتی مانند فقدان شغل، بیماری و یا مرگ عزیزان با سرعتی زیاد کنترل زندگی خود را بدست می‌آورند در برابر، اشخاصی که انعطاف‌پذیری اندکی دارند احتمال دارد خودشان در مشکل گم شوند، احساس کنند قربانی هستند، بصورت دائمی گرفتار آن شوند و حتی به مکانیسم‌های تطابقی اشتباه مانند سوءمصرف موادمخدر رو بیاورند.

این دسته آدم‌ها استعداد زیادی برای مبتلا شدن به مشکلات روانی دارند.انعطاف‌پذیری ضرورتا خود مشکل را رفع نمی‌کند ولی به فرد این توانایی را میدهد تا دشواریها و معضلات را پشت‌سر بگذارد، لذتی را در زندگی (حتی در شرایط سخت) بیابد و عوامل تنش‌زای بعدی را مناسب‌تر در کنترل درآورد.چنانچه شما فکر میکنید انعطاف‌پذیری لازم ندارید میتوانید با سعی و کسب مهارت‌هایی این قابلیت را در خود بیشتر کنید. انعطاف‌پذیری عاطفی و بدنی تا حدی یک موضوع ذاتی است.